ပျၢ်လီၤကွံာ်အီၤ
ဖဲပတၢ်တ့တၢ်ဖျီဆၢက့ၤအမုၢ်နံၤန့ၣ်‚ ယ၀ၤသးဘိလဲၤဒိးလဲလ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ် လၢပှၤဒိးတၢ်ဖိ ခံဂၤအဂီၢ် ဒ်သိးပကယီၢ်သကိးဒီး လဲၤတၢ်လၢကျဲလၢ ပဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူန့ၣ်လီၤႉ ဖဲပစးထီၣ်ယီၢ်လ့ၣ်န့ၣ် ဒီးယပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ယမ့ၢ်ပှၤအိၣ်လၢ လီၢ်ခံအဃိ အ၀ဲအဖံထံခိၣ် နိးဃာ်အသးဒီး ယတထံၣ်ဘၣ်ကျဲလၢ ယမဲာ်ညါန့ၣ် ဘၣ်လီၤႉ ဒ်န့ၣ်အသိး လ့ၣ်ယီၣ်အစုဟံးဘိတဖၣ်စ့ၢ်ကီး ယမၤဟူးအီၤ တန့ၢ်ဘၣ်အဃိ ယဃၣ်လ့ၣ်ယီၣ်ခီၣ် ဆူန့ၢ်ဆူအံၤ တသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ ထဲဒၣ်လ့ၣ်ယီၣ်အစုဟံးဘိ လၢအမဲာ်ညါတဖၣ် ဒုးဃၣ်လ့ၣ်ယီၣ်ခီၣ် လၢစုစ့ၣ်စုထွဲသ့၀ဲ န့ၣ်လီၤႉ လၢအလီၢ်ခံတခါန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်လၢကပၢၤဃာ် ယနီၢ်ကစၢ်အဖီခိၣ်တခီန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ဃုထၢလၢယဂီၢ် အိၣ်ဒၣ်ခံမံၤလီၤႉ ယပၢၤဃာ် လ့ၣ်ယီၣ်ခီၣ်အတၢ်ဃ့ၢ်တသ့အဃိ ယကမၤ တံာ်တာ်ယသးဧါႉ မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး ယကလဲၤတၢ်မုာ်မုာ် ဒီးနုာ်ဒီးပျဲ မၢး လၢကဆှၢယၤဂ့ၤဂ့ၤလၢပတၢ်လဲၤတဘျီ အပူၤအံၤဧါန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲလၢကစၢ်ယွၤမၢ စီၤအၤ့ဘၣ် ဟးထီၣ်ကွံာ် လၢအိၣ်ဆိးအလီၢ်ဒီး အဒူၣ်ဖိထၢဖိ အခါန့ၣ်‚ ကစၢ်ယွၤတတဲအီၤ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအါအါဘၣ်ဃး ဒီးတၢ်လီၢ် လၢကဘၣ် လဲၤ၀ဲန့ၣ်ဘၣ်ႉ ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤအပနီၣ် တအိၣ်ဘၣ်ႉ တၢ်လီၢ်အသီ လၢကဘၣ်လဲၤ၀ဲ အတၢ်ပာ်ဖျါမ့ၢ်ဂ့ၤ‚…
တၢ်နာ်အတၢ်လဲၤကျဲတဘိ
စးထီၣ်လၢတၢ်စဲးကျံး လူ ၀ီလ့း အတၢ်တဲဖးထီ‚ လၢအဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ခရၠာစးံာ် အဂ့ၢ်အကျိၤ‚ တၢ်တဲပူအမံၤ လၢ ‘‘ဘံၢ်ဟါ‚ ကစၢ်ခရၠာစးံာ်အဂ့ၢ်’’ ဖဲ ၁၈၈၀ ဒီးတုၤလီၤလၢအကတီၢ်အံၤ‚ လံာ်အံၤ ဘၣ်တၢ်စဲကျံးအါထီၣ်အီၤ ထီဘိလိၤႉ လံာ်အံၤ တၢ်ကိးအီၤလၢ ‘‘နံၣ်ကယၤတဆံခွံ‚ ပှၤခရၠာစးံာ်ဖိအလံာ် လၢအကဲဘျုးဒိၣ်ဘၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပှၤခရၠာစးံာ်ဖိအလံာ်ခဲလၢာ်အဖီခိၣ်လီၤႉ လံာ်အံၤ မ့ၢ်တၢ် ပာ်ဖျါထီၣ် ကစၢ်ခရၠာစးံာ်အဂ့ၢ်တံၢ်နီၢ်‚ ဒီးပှၤယူဒၤသးစၢ် ဘံၢ်ဟါ အဂ့ၢ်အကျိၤ ဒီးထုးန့ၢ် ပှၤဖးလံာ်အသးဒိၣ်မးလီၤႉ
ပှၤကွဲးလံာ် အ့ၣ်မံၣ် လံးစဲၣ် ကွဲးတၢ်လၢ ဟူမဲနထံ မဲးကစဲ အပူၤ ဒီးစံး၀ဲ‚ တၢ်ကွဲးလၢ လံာ်အံၤအပူၤ သ့ၣ်တဖၣ် ဒုးလဲလိာ်က့ၤပှၤလၢအကွဲးအီၤ ၀ီလ့း အတၢ်အိၣ်မူ အပူၤလီၤႉ ဒ်ဘံၢ်ဟါဒုးနဲၣ် ပှၤလၢအဖးလံာ်သ့ၣ်တဖၣ် ကစၢ်ခရၠာစးံာ်အတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအသိး‚ အ၀ဲဆှၢဒီးဒုးနဲၣ်စ့ၢ်ကီး ၀ီလ့းအကျဲ ဒ်သိးကစၢ်ခရၠာစးံာ်လီၤႉ ၀ီလ့း စံး ‘‘ယထံၣ်ဘၣ် ပှၤနစၤရၠာစးံးဖိတဂၤ မၤတၢ်တဖၣ် လၢမတၤတဂၤမး…
မုာ်လၤသးခုတၢ်လၢနထံၣ်
ဖဲမုၢ်လီၤနုၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပှၤကူပှၤကညီတဖၣ် ညီနုၢ်ဆိကတီၢ်တၢ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ် မၤ၀ဲ ဒီးကွၢ်ကီ၀ဲ‚ ဒိန့ၢ်၀ဲတၢ်ဂီၤ ဒီးမုာ်လၤသးခု လၢမုၢ်လီၤနုာ်အတၢ်ဃံတၢ်လၤအံၤလီၤႉ
ဖဲတယံာ်တမီၢ်ဒံးအခါ ယၤဒီးယမါ ပကွၢ်ကီမုၢ်လီၤနုာ်အတၢ်ဃံတၢ်လၤ လၢ မဲးကစံၣ်ကိၣ်အပီၣ်လဲၣ်ထံက့ၣ်ကျီၤန့ၣ်လီၤႉ ပှၤဂီၢ်မုၢ်အါမး အိၣ်လၢပကပိာ်ကပၤန့ၣ်လီၤႉ အါတက့ၢ် အ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ် ပှၤစီစၣ်တဖၣ် လၢအဟဲဆူပီၣ်လဲၣ်နံၤ ဒ်သိးကကွၢ်ကီ တၢ်မၤအသးကိးနံၤဒဲးတမံၤအံၤလီၤႉ ဖဲလၢမုၢ်လီၤနုၢ်ကွံာ် လၢမူဟီၣ်ထံးန့ၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်သးခု ကိးပသူဒဲစုပှီၢ်ခီၣ်လီၤႉ
ဘၣ်မနုၤ ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် ကဲထီၣ်အသး ဒ်အံၤလဲၣ်ႉ လံာ်ထါစံးထီၣ်ပ့တၢၤပာ်ဖျါ၀ဲ‚ တစဲးလီၤႉ ပှၤလၢအကွဲးထါတဂၤ ကွဲး၀ဲ ဘၣ်ဃးကစၢ်ယွၤမၤလိာ်မုၢ် လၢကစံးထီၣ်ပ့တၢၤ ပှၤလၢအတ့လီၤအီၤန့ၣ်လီၤ (စံး ၁၄၈း ၃) ႉ ဒီးတၢ်လီၢ်တပူၤလၢ်လၢ် ဖဲမုၢ်အယဲၤဆဲးကပီၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် ပှၤကူပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး အသးဟူးဂဲၤ ဒီးစံးထီၣ်ပ့တၢၤယွၤ ဃုာ်ဒီး မုၢ်အတၢ်ကပီၤန့ၣ်လီၤႉ နှဆၢၣ်အတၢ်ဃံတၢ်လၤ ကတိၤတၢ်ဒီးပှၤ ဒ်တၢ်စှၤမံၤ ကတိၤတၢ်ဒီးပှၤအသိးန့ၣ်လီၤႉ နှဆၢၣ်တၢ်ဃံတၢ်လၤ ထုးန့ၢ်ပသး ဒီးဆိကတီၢ် ပတၢ်လဲၤကျဲ တကးဒံးဘၣ် အိၣ်ဒီးစိကမီၤလၢ ပကဃၣ်ဃီၤပသး…
က့ၤတုၤဟံၣ်ဖဲခရၠာစးံာ်အိၣ်၀ဲအလီၢ်
‘‘တၢ်လီၢ်လၢအလီၤဂာ် ဒီးဟံၣ်တအိၣ်နီတခါဘၣ်’’ တၢ်ကတိၤအံၤ ဒုးထံၣ်ကဒါက့ၤ ပှၤပတၢ်သးဆၢန့ၢ်တၢ်ဒိၣ်မး လၢပကအိၣ်ဒီးတၢ်လီၢ်တတီၤ လၢပကအိၣ်ဘှံးအိၣ်သါ‚ ပကအိၣ်ဖဲန့ၣ်ဒီးပကဘၣ်ထွဲ ဒီးတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်လီၤႉ ကစၢ်ခရၠာစးံာ်ကတိၤတၢ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သးဆၢမိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢပဂံၢ်စဲၤလီၤအလီၢ် မ့တမ့ၢ် ပတၢ်ဘၣ်ထွဲအလီၢ်အံၤ ဖဲလၢအ၀ဲဒီးအသကိးတဖၣ် အီၣ်ဟါတၢ်အီၣ် လၢခံကတၢၢ်၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲကတိၤတၢ် ဘၣ်ဃးတၢ်သံ ဒီးတၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤအဂ့ၢ် လၢအကမၤအသးန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲအၢၣ်လီၤအီၤလီၤ ၀ဲဒၣ် လၢအ၀ဲမ့ၢ်ဟးဖးဒီး အ၀ဲသ့ၣ်ဒၣ်လဲာ်ကဟဲက့ၤ ကိးကဒါက့ၤ အ၀ဲသ့ၣ်လီၤႉ ဒီးအ၀ဲကကတဲာ်ကတီၤ ပာ်စၢၤ ဟံၣ်လၢအမ့ၢ်အိၣ်ဆိးအလီၢ်တပူၤ လၢအ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤႉ
ဖဲလၢကစၢ်ခရၠာစးံာ် သံလၢထူၣ်စုညါအလိၤ ဒ်ပှၤလၢအတၢ်ဒဲးဘးအိၣ် တဂၤအသိး ခီဖျိမၤလၢပှဲၤယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်ဒီး‚ အ၀ဲကတဲာ်ကတီၤတ့ၢ် တၢ်လီၢ်အံၤ လၢအ၀ဲသ့ၣ်ဒီးပဂီၢ်လီၤႉ အ၀ဲတဲလီၤတံၢ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် လၢအ၀ဲမ့ၢ်လဲၤကတဲာ်ကတီၤဟံၣ်အံၤ ဒီးအ၀ဲကဟံးက့ၤအ၀ဲသ့ၣ် ဆူအအိၣ် ဒီးတပာ်လီၤတဲာ် အ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်လီၤႉ လၢဟီၣ်ခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ လၢမူခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ အပျဲၢ် အဘီၣ်တဖၣ် တလိၣ်ပျံၤ ဒီးဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီ ဘၣ်ဃး အတၢ်အိၣ်မူအဂီၢ်ဘၣ်ႉ
ပသးမုာ်ဒီးပသးမံ၀ဲ ခီဖျိယ့ၣ်။းအတၢ်ကတိၤ မ့ၢ်လၢပနာ်လၢ အ၀ဲကတဲာ် ကတီၤဟံၣ်လၢပဂီၢ်လီၤႉ ပနာ်စ့ၢ်ကီး လၢကစၢ်ခရၠာစးံာ်…
